Бел остеохондрозу - бул омуртка аралык дисктерде дегенеративдик-дистрофиялык процесстин натыйжасында пайда болгон өнөкөт оору. Оору кеңири жайылып, 25 жаштан 40 жашка чейинки адамдардын көпчүлүгүнө чалдыгышат.
Статистикага ылайык, ар бир экинчи чоң адам өмүрүндө жок дегенде бир жолу белдин оорушун сезишет, ал эми 95% учурда омуртканын остеохондрозунан улам пайда болот.
Белдин катуу остеохондрозу менен ооруган, туруктуу ооруган жана башка көрүнүштөр менен ооругандар убактылуу майып деп табылат. Эгерде төрт айдын ичинде алардын абалы жакшырбаса, майыптык тобун түзүү маселеси чечилет.
Бел остеохондрозу олуттуу медициналык жана социалдык көйгөй болуп саналат, анткени оору негизинен эмгекке жарамдуу курактагы адамдарга чалдыгат, андан тышкары, дарылануу жок болсо, грыжа дискинин пайда болушуна алып келиши мүмкүн.
Себептери жана тобокелдик факторлору
Бел остеохондрозунун өнүгүшүнө түрткү берген факторлор:
- омуртканын түзүлүшүнүн аномалиялары;
- бел - омуртканын тубаса патологиясы, биринчи омуртканын сакрумдан бөлүнүп, анын алтынчы (кошумча) белге айланышы менен мүнөздөлөт;
- сакрализация - тубаса патология, анда бешинчи бел омурткасы сакрум менен биригет;
- омуртка аралык муундардын муун аралыктарынын асимметриялык жайгашуусу;
- жүлүн каналынын патологиялык тарылышы;
- чагылдырылган спондогендик оору (соматикалык жана булчуңдуу);
- семирүү;
- кыймылсыз жашоо мүнөзү;
- узак убакытка чейин дирилдөөгө дуушар болуу;
- системалуу физикалык стресс;
- тамеки чегүү.
Ыңгайсыз статикалык-динамикалык жүктөмдөр бир же бир нече тобокелдик факторлору менен айкалышып, була дискинин ядросунун пульпосус физиологиялык касиеттеринин өзгөрүшүнө алып келет, ал амортизациялоочу ролду ойнойт жана жүлүндүн кыймылын камсыз кылат. Бул процесс полисахариддердин деполимеризациясына негизделген, бул желатиндүү өзөктүн кыртышында нымдуулуктун жоголушуна алып келет. Натыйжада, pulposus ядросу жана аны менен кошо булалуу диск эластикалык касиеттерин жоготот. Андан ары механикалык стресс ийкемдүүлүгүн жоготкон сақиналык фиброздун чыгып кетишин шарттайт. Бул кубулуш протрузия деп аталат. Фиброздук ядродо жаракалар пайда болот, ал аркылуу ядронун пульпосус фрагменттери түшөт (пролапс, грыжа диск).
Убакыттын өтүшү менен ич көңдөйүнүн айрым органдарын нервтендирүүчү нерв тамырларын узак убакытка кысуу алардын иштешинин начарлашына алып келет.
Омуртка сегментинин туруксуздугу чектеш омурткалардын, омуртка аралык муундардын органдарындагы реактивдүү өзгөрүүлөр менен коштолот жана коштолгон спондилоартроз өнүгөт. Булчуңдардын олуттуу кысылышы, мисалы, физикалык активдүүлүктүн фонунда, радикулярдык синдромдун өнүгүшү менен омуртка денелеринин жылышына жана нерв тамырларынын тутулушуна алып келет.
Белдин остеохондрозундагы оорунун жана неврологиялык белгилердин дагы бир себеби остеофиттер болушу мүмкүн - радикулярдык синдромду же кысылуу миелопатиясын (жүлүндү кысуу) пайда кылган процесстердеги жана омурткалардагы сөөктөрдүн өсүп чыгышы.
Оорунун түрлөрү
Патологиялык процессте кайсы структуралар катышкандыгына байланыштуу, бел остеохондрозу клиникалык жактан төмөнкү синдромдор менен көрүнөт:
- рефлекс- lumbodynia, lumboishalgia, lumbago; арткы булчуңдардын рефлекстик ашыкча күчүнүн фонунда иштеп чыгуу;
- кысуу (жүлүн, кан тамыр, радикулярдуу)- жүлүндү, кан тамырларды же нерв тамырларын кысуу (кысуу) алардын өнүгүшүнө алып келет. Лумбосакралдык радикулит жана радикулойшемия мисалы.
Бел остеохондрозунун белгилери
Бел остеохондрозунда симптомдор патологиялык процессте кайсы структуралар катышкандыгына байланыштуу аныкталат.
Лумбаго гипотермиянын же физикалык стресстин таасиринде, кээде себепсиз пайда болот. Оору күтүүсүздөн пайда болуп, атуу мүнөзүнө ээ. Чүчкүргөндө, жөтөлгөндө, денени бурганда, спорт менен машыкканда, отурганда, турганда, басканда күчөйт. Жаткан абалда оору сезимдери кыйла алсырайт. Сезгичтик жана рефлекстер сакталат, бел омурткасында кыймылдын чеги төмөндөйт.
Пальпация учурунда байкаңыз:
- белдин оорушу;
- паравертебралдык булчуңдардын спазмы;
- көп учурларда сколиоз менен айкалышкан бел лордозунун тегизделиши.
Лумбагодогу нерв тамырынын чыңалуу синдрому терс. Түз бутту көтөрүүдө бейтаптар алардын кеңейген төмөнкү бутунда эмес, белдин оорушун күчөтүшөт.
Көпчүлүк учурда, бел остеохондрозунда кайталануучу оору приступтары пайда болот, алар ар бир жолу күчөп, узакка созулат.
Лумбодинияда клиникалык көрүнүш лумбагого окшош, бирок бир нече күндүн ичинде оору күчөп кетет.
Люмбойшалгия менен ооругандар, белдин ылдый жагынын бир же эки жагына нур чачырап кеткен ооруга даттанышат. Оору жамбашка жана сандын артына жайылып, эч качан бутка жетпейт.
Лумбойшалгия вазомотордук бузулуштар менен мүнөздөлөт:
- төмөнкү аяктагы теринин температурасынын жана түсүнүн өзгөрүшү;
- ысык же муздак сезим;
- кан айлануунун бузулушу.
Бел кысуу синдромдорунун өнүгүшү клиникалык жактан төмөнкү белгилер менен байкалат:
- дерматомалдык гипальгезия;
- атуу оорулары;
- терең рефлекстердин алсырашы же толук жоголушу;
- перифериялык парез.
Компрессиялык синдромдор менен оору магистралды ийип, чүчкүрүү жана жөтөлүү менен күчөйт.
Диагностика
Бел остеохондрозун диагностикалоо оорунун клиникалык картинасынын, лабораториялык жана инструменталдык изилдөө методдорунун негизинде жүргүзүлөт.
Бел остеохондрозунун фонунда кан анализинде:
- кальций концентрациясынын төмөндөшү;
- ESR көбөйдү;
- щелочтук фосфатазанын деңгээли жогорулаган.
Бел остеохондрозун аныктоодо омуртканы рентгендик изилдөөгө чоң маани берилет.
Убакыттын өтүшү менен ич көңдөйүнүн айрым органдарын нервтендирүүчү нерв тамырларын узак убакытка кысуу алардын иштешинин начарлашына алып келет.
Диагнозду тастыктаган рентген белгилери:
- жабыркаган сегменттин конфигурациясын өзгөртүү;
- псевдоспондилолистез (жанаша омуртка денелеринин жылышы);
- жабылуу плиталардын деформациясы;
- омуртка аралык дискинин тегизделиши;
- булчуңдардын асимметриялык тонуна байланыштуу болгон омуртка аралык дисктин бирдей эмес бийиктиги (спейсердин симптому).
Ошондой эле, бел остеохондрозу диагнозунда, эгерде көрсөтүлгөн болсо, колдонулат:
- миелография, эсептелген же магниттик-резонанстык сүрөт - туруктуу симптомдор, неврологиялык тартыштыктын өнүгүшү үчүн зарыл;
- сцинтиграфия (фосфордун сөөк тутумундагы топтолушун изилдөө, tech-99 деген белгиси бар) - эгерде шишикке же инфекциялык процессте, омуртканын жабыркашында шек бар болсо жүргүзүлөт.
Бел остеохондрозунун дифференциалдык диагнозу төмөнкү оорулар менен жүргүзүлөт:
- спондилолистез;
- дисормоналдык спондилопатия;
- анкилоздук спондилит (анкилоздук спондилит);
- жугуштуу процесстер (диск сезгениши, жүлүн остеомиелит);
- неопластикалык процесстер (омуртканын алгачкы шишиги же анын метастатикалык жабыркашы);
- ревматоиддик артрит;
- жамбаш муунунун деформациялык остеоартрозу;
- чагылдырылган оору (ички органдардын жана ири кан тамырлардын оорулары).
Белдеги остеохондрозду дарылоо
Бел остеохондрозунда адатта төмөнкү дарылоо тактикасы колдонулат:
- 2-3 күн төшөктө эс алуу;
- омуртканын жабыркаган сегментин тартуу;
- арка жана ич булчуңдарын чыңдоо (булчуң корсетин түзүү);
- патологиялык миофассиялык жана миотоникалык процесстерге таасири.
Лумбаго гипотермиянын же физикалык стресстин таасиринде, кээде себепсиз пайда болот.
Көпчүлүк учурларда бел остеохондрозун консервативдик дарылоо, анын ичинде төмөнкү иш-чаралар жүргүзүлөт:
- жергиликтүү анестетиктердин эритмеси менен булчуңдардын инфильтрациялык анестезиясы;
- стероиддик эмес сезгенүүгө каршы дарыларды алуу;
- десенсибилизациялоочу каражаттарды алуу;
- витамин терапиясы;
- транквилизаторлорду жана антидепрессанттарды ичүү;
- кол менен терапия, массаж;
- физиотерапиялык көнүгүүлөр;
- акупунктура;
- пост-изометриялык эс алуу.
Бел остеохондрозун хирургиялык дарылоонун абсолюттук көрсөткүчтөрү төмөнкүлөр:
- жүлүндүн курч же субакуталык кысылышы;
- жамбаш органдарынын дисфункциялары, сезүү жана кыймылдын бузулушу менен мүнөздөлгөн cauda equina синдромунун өнүгүшү.
Бел остеохондрозу боюнча терапиялык көнүгүүлөр
Бел остеохондрозун комплекстүү дарылоодо физикалык терапия чоң роль ойнойт. Туруктуу көнүгүүлөр паравертебралдык булчуңдардын булчуң тонусун нормалдаштырууга, патологиялык процесстен жабыркаган ткандардагы зат алмашуу процесстерин өркүндөтүүгө, ошондой эле омуртканы туура абалда көтөрө алган, андан ашыкча статикалык жүктөрдү алып салуучу өнүккөн булчуң корсетин түзүүгө мүмкүндүк берет.
Белдеги остеохондроз менен гимнастика үчүн эффективдүү натыйжа берүү үчүн, төмөнкү принциптерди карманыңыз:
- сабактардын үзгүлтүксүздүгү;
- физикалык жүктөмдүн интенсивдүүлүгүнүн акырындык менен жогорулашы;
- сабак учурунда ашыкча жумуштан качуу.
Физиотерапия тажрыйбалуу инструктордун жетекчилиги астында жасалышы керек, ал белгилүү бир пациент үчүн эффективдүү болгон көнүгүүлөрдү тандап, алардын аткарылышынын тууралыгын көзөмөлдөйт.
Статистикага ылайык, ар бир экинчи чоң адам өмүрүндө жок дегенде бир жолу белдин оорушун сезишет, ал эми 95% учурда омуртканын остеохондрозунан улам пайда болот.
Инструктор менен сабактардан тышкары, күн сайын таңкы көнүгүүлөрдүн комплексин жасоо керек, ага бел остеохондрозуна каршы атайын көнүгүүлөр кирет.
- Ич булчуңдарынын эс алуусу жана жыйрылышы.Баштапкы позиция - бутту ийиндин кеңдигинде бөлүп, колду денеге түшүрүңүз. Ичтин алдыңкы дубалынын булчуңдарын бошоңдотуп, жай дем алыңыз. Дем чыгарганда ашказанды мүмкүн болушунча көбүрөөк тартып, ичтин булчуңдарын чыңдаңыз. Көнүгүүнү жеңил чарчоо пайда болгончо кайталоо керек.
- Омуртка бүгүү менен баш кыймылдары.Баштапкы абал тизеңизде, сунулган колуңуз менен жерге жатып, артка түз туруңуз. Акырын башыңызды көтөрүп, белиңизге бүгүңүз. Ушул абалда бир нече секунда кармаңыз, андан кийин баштапкы абалына жылдырыңыз. Кеминде 10-12 жолу кайталаңыз.
- "Маятник".Баштапкы абалда чалкаңызда жатып, денеңизди караңыз, бутуңуз тизе жана жамбаш муундарында оң бурчка бүгүлөт. Маятник кыймылдары менен бутуңузду оңго жана солго буруп, полго жетүүгө аракет кылыңыз. Мындай учурда погондорду полдон жулуп алууга болбойт.
- Кайык.Баштапкы абалыңыз курсакта жатып, колду алдыга сунуңуз. Арткы жакка бүгүлүп, дененин жогорку бөлүгүн жана буттарын полдон жулуп алыңыз. Бул абалды 5-6 секунда кармап, жай баштапкы абалына кайтыңыз. 10 жолу чуркаңыз.
Мүмкүн болгон кесепеттер жана кыйынчылыктар
Бел остеохондрозунун негизги татаалдашкан жактары:
- омуртка аралык грыжанын пайда болушу;
- вегетативдик-кан тамыр дистониясы;
- спондилолиз, спондилолистез;
- остеофитоз;
- спондилоартроз;
- жүлүн каналынын стенозу, натыйжада жүлүн кысылып, туруктуу майып болуп, жашоо сапатынын төмөндөшүнө алып келиши мүмкүн.
Убакыттын өтүшү менен ич көңдөйүнүн айрым органдарын нервтендирүүчү нерв тамырларын узак убакытка кысуу алардын иштешинин начарлашына алып келет. Натыйжада, бейтаптарда ичеги-карын функциялары бузулуп (ич катуу, диарея, метеоризм) жана жамбаш органдарынын (заара бузулушу, эректилдик дисфункция, фригиддик, тукумсуздук).
Болжолдоо
Бел остеохондрозундагы оору синдрому ремиссия жана курчуу түрүндө пайда болот. Лумбаго 10-15 күнгө созулат, андан кийин оорулуунун абалы жакшырып, оору басаңдайт. Жакшы натыйжаны ага байланыштуу экинчи оорулардын алдын алууга болот. Көбүнчө бел остеохондрозу менен кайталануучу оору приступтары пайда болот, алар ар бир жолу күчөп, узакка созулат.
Бел остеохондрозун комплекстүү дарылоодо физикалык терапия чоң роль ойнойт.
Белдин катуу остеохондрозу менен ооруган, туруктуу ооруган жана башка көрүнүштөр менен ооругандар убактылуу майып деп табылат. Эгерде төрт айдын ичинде алардын абалы жакшырбаса, майыптык тобун түзүү маселеси чечилет.
алдын алуу
Омуртканын остеохондрозунун өнүгүшүнүн алдын алуу төмөнкү чараларды камтыйт:
- тамекини таштоо;
- дене салмагын нормалдаштыруу;
- жалпы физикалык абалды, активдүү жашоо образын жакшыртуу;
- чагымчыл шарттардан алыс болуу (салмакты көтөрүү, күтүүсүз кыймылдар, бурулуштар, ийилиштер).